Η φλεγμονή είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας στους εξωγενείς παράγοντες. Όταν το ανοσοποιητικό εντοπίσει κάποιον από αυτούς τους κινδύνους, ενεργοποιεί συγκεκριμένες πρωτεΐνες που μπορούν να προστατεύσουν τα κύτταρα και τους ιστούς. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η φλεγμονώδης αντίδραση είναι ευεργετική. Εάν όμως, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αρχίσουν να αντιδρούν υπερβολικά, η φλεγμονή μπορεί να στραφεί ενάντια στον ίδιο τον οργανισμό, ως αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών αιτιών, όπως ένας ιός ή ένα βακτήριο, μια αυτοάνοση διαταραχή, η κακή διατροφή ή το υπερβολικό στρες. Ας δούμε πώς εμφανίζονται και τι συνέπειες έχουν οι γυναικολογικές φλεγμονές στον γυναικείο οργανισμό.

Ποιες είναι οι συνηθέστερες γυναικολογικές φλεγμονές;

Στις γυναικολογικές φλεγμονές κατά σειρά βαρύτητας περιλαμβάνονται οι κολπίτιδες – τραχηλίτιδες, οι πυελικές φλεγμονές και οι συνυπάρχουσες κυστίτιδες.

Πώς δημιουργούνται οι κολπίτιδες και οι τραχηλίτιδες;

Όταν τα κολοβακτηρίδια που ρυθμίζουν το PH του κόλπου, δεν ανταποκρίνονται λόγω πολλών αιτίων, αυξάνουν τον κίνδυνο κολπίτιδων. Τα αίτια αυτά μπορεί να είναι: χρόνια νοσήματα, λήψη φαρμάκων, κύηση, διαβήτης, παχυσαρκία, έλλειψη ορθής κολπικής υγιεινής -με υπερβολικές εσωτερικές πλύσεις- πολλοί σεξουαλικοί σύντροφοι και παρά φύση επαφές. Φυσιολογικά ο βλεννογόνος του κόλπου καλύπτεται από επιθήλιο που παράγει υγρασία και που κάθε φυσιολογική γυναίκα το αισθάνεται καθημερινά, αν και ποσοτικά διαφέρει ανάλογα με την ημέρα του κύκλου της ωοθυλακιορρηξίας της. Τα αίτια που προαναφέραμε προκαλούν διαταραχές, έως και έλλειψη αυτής της βλέννας, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται εύκολα μολύνσεις και μικροτραυματισμοί που διευκολύνουν την είσοδο σε μικρόβια. Με αυτό τον τρόπο προκαλείται φλεγμονή της κολπίτιδας ή και της τραχηλίτιδας.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα κολπικά υγρά αυξάνονται, αλλάζουν χρώμα και οσμή, συμπτώματα που καθίστανται ενοχλητικά. Αρκετά συχνά εμφανίζονται συμπτώματα μυκητιασικής κολπίτιδας (candida alpicans), κυρίως μετά τη χρήση αντιβιοτικών που χαρακτηρίζονται από παχύρρευστο κολπικό έκκριμα, με έντονη ερυθρότητα και κνησμό κατά τη σεξουαλική επαφή. Σε άλλες περιπτώσεις, το έκκριμα μπορεί να έχει οσμή ψαριού με τη συνύπαρξη κνησμού και δυσουρίας, ενώ άλλες φορές το έκκριμα μπορεί να είναι δύσοσμο με καύσο και κνησμό κατά την επαφή και να προκαλείται από τριχομονάδες.

Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία;

Με την πρώτη εκδήλωση των συμπτωμάτων, θα πρέπει η γυναίκα να επισκεφτεί τον γυναικολόγο της. Η διάγνωση γίνεται με τη βοήθεια της κλινικής εξέτασης και μέσω της λήψης καλλιεργειών των κολπικών και τραχηλικών εκκρίσεων. Μόλις εντοπιστεί ο παθογόνος παράγοντας χορηγείται η ενδεικνυόμενη ανά περίπτωση αντιβιοτική ή αντιμυκητιασική θεραπευτική αγωγή, που μάλιστα συνιστάται και για τους δύο συντρόφους.

Υποτροπιάζουν οι κολπίτιδες και γιατί;

Συνήθως υποτροπιάζουν όταν δεν ακολουθείται σωστά η θεραπευτική αγωγή. Επίσης, πολλές φορές δεν υφίσταται μόνο ένα αίτιο, ένα δηλαδή μικρόβιο σε κάθε μικροβιακή λοίμωξη του κόλπου, του τραχήλου ή και της ουροδόχου κύστεως. Αυτό που αποκαλύπτεται από τις εξετάσεις είναι το προεξάρχον, αλλά μπορούν και άλλα συνυπάρχοντα ή συνυπάρξαντα να εκδηλώνουν την κλινική τους εικόνα με τη μορφή υποτροπής στο μέλλον. Δεν είναι απίθανο μετά την αποδρομή μιας μικροβιακής λοίμωξης του κόλπου να εκδηλωθεί ή να υποκρύπτεται μια HPV λοίμωξη που εμφανίζεται έκδηλα στην αποθεραπεία της αρχικής λοίμωξης. Κρατάμε λοιπόν, πως το ενδεχόμενο της λοίμωξης μεικτής αιτιολογίας οδηγεί σε υποτροπές.

Υπάρχουν κάποιοι κανόνες στον τρόπο ζωής της γυναίκας προκειμένου να τις αποφύγει;

Για τη μείωση της πιθανότητας επανεμφάνισης της κολπίτιδας, καλό είναι:

• Να προσέχει την υγιεινή της ευαίσθητης περιοχής, να αποφεύγει κολπικές πλύσεις, να μη χρησιμοποιεί ταμπόν ή κύπελλο περιόδου και να γίνεται σωστός καθαρισμός μετά από την ούρηση και την κένωση
• Να φοράει εσώρουχα που αναπνέουν, από φυσικό ύφασμα και να τα αλλάζει τακτικά
• Να χρησιμοποιεί προφυλακτικά κατά τη σεξουαλική επαφή
• Να αποφεύγει εκείνη την περίοδο το ζεστό μπάνιο στη μπανιέρα και το υδρομασάζ
• Να πλένεται με ήπιο σαπούνι και άφθονο νερό και να στεγνώνει προσεκτικά την περιοχή
• Να μη λαμβάνει οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή πλην αυτής, που θα της υποδείξει ο γυναικολόγος της

Τι είναι οι πυελικές φλεγμονές;

Πυελική φλεγμονή είναι η μόλυνση των έσω γεννητικών οργάνων της γυναίκας, δηλαδή μήτρα, σάλπιγγες και ωοθήκες. Είναι συχνή πάθηση και προκαλείται από μικρόβια που μεταφέρονται μέσω του κόλπου και του τραχήλου, στη μήτρα, τις ωοθήκες και τις σάλπιγγες. Ακόμη και κολπίτιδες ή τραχηλίτιδες σε οξεία μορφή ή υποθεραπευμένες μπορούν να εξελιχθούν σε οξεία πυελική φλεγμονή.

Τι προκαλεί την πυελική φλεγμονώδη νόσο;

Τα χλαμύδια και η γονόρροια είναι οι κύριες αιτίες της πυελικής φλεγμονώδους νόσου. Γυναίκες με τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν πυελική φλεγμονή:

• λοίμωξη από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, κυρίως γονόρροια και χλαμύδια
• πολλοί ερωτικοί σύντροφοι ή ερωτικός σύντροφος που δεν είναι μονογαμικός και
• ιστορικό σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων

Με τι συμπτώματα παρουσιάζεται και πώς αντιμετωπίζεται;

Τα συμπτώματα είναι άτυπα πυελικά άλγη, αύξηση των κολπικών εκκρίσεων, συνήθως δύσοσμων και συνοδεύονται από πυρετό (>38). Συστήνεται στο ζεύγος από τον θεράποντα ιατρό, αντιβιοτική θεραπεία και χρήση προφυλακτικού κατά την επαφή. Στην οξεία πυελική φλεγμονή τα συμπτώματα είναι έντονα, όπως, οξύ πυελικό άλγος, ενδεχόμενα περιτοναϊσμός, πυρετός, μητρορραγία. Απαιτείται ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών και εξετάσεις (λευκά, Τ.ΚΕ, C.R.P) για την παρακολούθηση της φλεγμονής, πέραν των απεικονιστικών εξετάσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εισαγωγή στο νοσοκομείο κρίνεται επιβεβλημένη. Απαραίτητα επίσης, οι καλλιέργειες υγρών, καθώς και η ανοσοϊσοχημεία του ενδομητρίου.

Οι φλεγμονές επηρεάζουν τη γονιμότητα;

Οι περισσότερες φλεγμονές επηρεάζουν τη γονιμότητα, ιδίως όταν εστιάζουν στο αναπαραγωγικό σύστημα. Διαταραχές όπως: η ενδομητρίωση, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, η ωοθηκική ανεπάρκεια κ.ά., συνήθως συνυπάρχουν με χρόνια φλεγμονή. Απότοκος της οξείας φάσης της πυελικής φλεγμονής ή και της χρόνιας εξέλιξής της μπορεί να είναι η δημιουργία συμφύσεων των γεννητικών οργάνων με παρακείμενα όργανα, όπως το περιτόναιο, οι σάλπιγγες, το έντερο, το επίπλουν, η ουροδόχος κύστη. Αυτό, δημιουργεί κίνδυνο απόφραξης των σαλπίγγων και πρόκληση πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς στειρότητας.

Η διατροφή συμβάλλει στη μείωση των φλεγμονών;

Η διατροφή με τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά συστατικά συμβάλει εν γένει στον έλεγχο της φλεγμονής.

Υπάρχουν τροφές που «θρέφουν» τη φλεγμονή στον οργανισμό, αν καταναλώνονται σε καθημερινή βάση. Οι φλεγμονώδεις τροφές που θα πρέπει να περιορίσετε σημαντικά από τη διατροφή σας ή ακόμη καλύτερα να τις αποκλείσετε είναι: τα τρανς λιπαρά, το επεξεργασμένο κρέας, τα επεξεργασμένα δημητριακά, η ζάχαρη και το αλκοόλ.

Από τη συνέντευξή μου στην Ιατρική έκδοση MyDoctors, Ιούνιος 2024