Εξωμήτριος Κύηση

Μία από τις πιο σοβαρές και συχνά απειλητικές για τη ζωή παθήσεις που καλείται να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει ένας γυναικολόγος, είναι η εξωμήτριος ή έκτοπος κύηση.

Μετά τη σύλληψη, το γονιμοποιημένο ωάριο κατεβαίνει από τη σάλπιγγα στη μήτρα για να εμφυτευθεί. Αν η σάλπιγγα έχει κάποιο πρόβλημα ή είναι κλειστή, και αποτρέψει την έξοδο του ωαρίου προς τη μήτρα, τότε αυτό εμφυτεύεται και αναπτύσσεται εκεί. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για εξωμήτριο κύηση. Σπανιότερα (συνήθως μετά από θεραπείες γονιμότητας ή ως αποτέλεσμα εξωσωματικής γονιμοποίησης), η εμφύτευση μπορεί να λάβει χώρα σε άλλα σημεία, όπως σε μια ωοθήκη, στον τράχηλο ή στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να συνυπάρχει ενδομήτριος και εξωμήτριος κύηση, κατάσταση που καλείται ετερότοπη κύηση.

Καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνει μετεμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα, η μόνη λύση είναι να διακοπεί η εγκυμοσύνη. Αν η εξωμήτριος κύηση δεν εντοπιστεί και δεν αντιμετωπιστεί, το έμβρυο θα συνεχίσει να αναπτύσσεται στη σάλπιγγα, μέχρι τη ρήξη της, η οποία θα προκαλέσει οξύ κοιλιακό πόνο και αιμορραγία. Μπορεί ακόμη να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στη σάλπιγγα ή και απώλειά της, και να επιφέρει ακόμη και θάνατο. Ευτυχώς, οι εξωμήτριες κυήσεις, στη συντριπτική πλειονότητά τους εντοπίζονται εγκαίρως.

Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εξωμητρίου κύησης είναι:

• οι φλεγμονές της μήτρας και των σαλπίγγων
• οι συμφύσεις (εσωτερικές ουλές) των σαλπίγγων από προηγούμενες επεμβάσεις ή φλεγμονές
• οι ανωμαλίες της διάπλασης των σαλπίγγων
• η ενδομητρίωση
• οι όγκοι σαλπίγγων και ωοθηκών
• τα ινομυώματα της μήτρας
• οι ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των σαλπίγγων
• ο σπασμός των σαλπίγγων
• προηγούμενη εξωμήτριος κύηση
• προηγούμενη καισαρική τομή (ΝΙCHE)
• το κάπνισμα
• ηλικία > 35 ετών

Διάγνωση

Συνήθως, τα συμπτώματα μιας εξωμητρίου κύησης γίνονται αντιληπτά περί την 6η ή 7η εβδομάδα (κάποιες φορές και από την 4η).

Προκειμένου να γίνει έγκαιρη διάγνωση και να αποφευχθεί ενδεχόμενη ρήξη, θα πρέπει με το που θα εμφανιστούν τα συμπτώματα που αναφέρονται παρακάτω να απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Τα συμπτώματα που πρέπει να σας ανησυχήσουν είναι:

• Κοιλιακός πόνος ή ενόχληση, οξείας ή και ήπιας μορφής, που εντοπίζεται στη μία πλευρά ή διαχέεται σε όλη την κοιλιά και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και εμετό. Ο πόνος μπορεί να γίνεται εντονότερος όταν βήχετε ή με την εντερική δραστηριότητα.
• Σταγόνες αίματος ή αιμορραγία, χρώματος κόκκινου ή καφέ, που μπορεί να θυμίζει την αρχή της περιόδου.
• Πόνος στον ώμο, ιδίως όταν είστε ξαπλωμένη. Προσοχή: το σύμπτωμα αυτό μπορεί να υποδεικνύει ρήξη εξωμητρίου και εσωτερική αιμορραγία (η οποία διεγείρει νεύρα που φτάνουν ως τον ώμο σας).
• Σε περίπτωση ρήξης (όταν υπάρχει μεγάλη απώλεια αίματος) αδύναμος αλλά ταχύς σφυγμός, ωχρότητα, ζάλη ή λιποθυμία.

Αν ο γιατρός σας υποψιάζεται εξωμήτριο κύηση, θα σας υποβάλει σε μια σειρά εξετάσεων:

• Εξέταση αίματος για την ανίχνευση της β΄-χοριακής γοναδοτροπίνης, μιας ορμόνης η οποία υποδεικνύει εγκυμοσύνη. Αυξημένη χοριακή, αλλά όχι τόσο όσο θα επέβαλλε η φάση της εγκυμοσύνης στην οποία βρίσκεστε, δηλώνει πιθανώς εξωμήτριο κύηση. Η εξέταση επαναλαμβάνεται συνήθως σε 2-3 μέρες για να επαληθεύσει τη διάγνωση και για να εκτιμηθεί ο ρυθμός αύξησης της βHG, η οποία σε περίπτωση φυσιολογικά εξελισσόμενης κύησης υπερδιπλασιάζεται σε αυτό το χρονικό διάστημα.
• Διακολπική εξέταση. Έντονη ενόχληση στην αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση ή μια διογκωμένη σάλπιγγα μπορεί να υποδεικνύουν εξωμήτριο κύηση.
• Υπερηχογραφική εξέταση προκειμένου να ανιχνευθεί το έμβρυο μέσα στη σάλπιγγα. Συνήθως δεν αναδεικνύεται έμβρυο λόγω του ότι η διάγνωση γίνεται σε πρώιμα στάδια, οπότε και το κύημα είναι μικρό, αλλά παρατηρούνται ευρήματα όπως: διόγκωση σάλπιγγας, πάχυνση της ενδομητρικής κοιλότητας χωρίς κύημα εντός αυτής, ελεύθερο υγρό στον δουγλάσσειο (περιοχή πίσω από την μήτρα).

Ο γιατρός σας παρακολουθεί υπερηχογραφικά και με αιματολογικές εξετάσεις μέχρι να επαληθεύσει τη διάγνωση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί λαπαρασκοπική εξέταση για να ελεγχθούν εσωτερικά οι σάλπιγγες και να απομακρυνθεί το έμβρυο.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Συνήθως η θεραπεία της εξωμητρίου σαλπιγγικής κύησης είναι χειρουργική. Σε περιπτώσεις μη επιπλεγμένης εξωμητρίου κύησης (χωρίς ρήξη) γίνεται λαπαροσκοπικά, με ή χωρίς διατήρηση της εμπλεκόμενης σάλπιγγας (ανάλογα με τα ευρήματα). Όταν έχει συμβεί ρήξη και υπάρχει εσωτερική αιμορραγία με συνυπάρχουσα αιμοδυναμική αστάθεια της ασθενούς η αντιμετώπιση γίνεται με λαπαροτομία (ανοιχτό χειρουργείο) και αφαιρείται η πάσχουσα σάλπιγγα.

Όταν η εξωμήτριος κύηση εντοπίζεται σε άλλο σημείο πλην της σάλπιγγας, τότε η αντιμετώπιση εξαρτάται από την περίπτωση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με τα αρχικά επίπεδα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, το μέγεθος της εξωμητρίου κύησης και την παρουσία ή μη εμβρυϊκής καρδιακής λειτουργίας, μπορεί αντί της χειρουργικής προσέγγισης να χορηγηθεί μεθοτρεξάτη ενδομυϊκά σε διάφορα σχήματα.

Τι προκύπτει μετά την εξωμήτριο

Αν η εξωμήτριος τερματιστεί νωρίς και η σάλπιγγα σωθεί, πιθανότατα θα μπορείτε να μείνετε έγκυος και να γεννήσετε φυσιολογικά. Ακόμη κι αν η μία σάλπιγγα χαθεί, μπορείτε να έχετε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη, εφόσον η άλλη σάλπιγγα λειτουργεί φυσιολογικά.  Αλλά και σε περίπτωση σοβαρής βλάβης των δύο σαλπίγγων, μια υγιής εγκυμοσύνη είναι εφικτή χάρη στις δυνατότητες που παρέχει η εξωσωματική γονιμοποίηση, κατά την οποία το έμβρυο εμφυτεύεται κατευθείαν στη μήτρα. Οι γυναίκες με ιστορικό εξωμητρίου παρουσιάζουν σχετικά αυξημένες πιθανότητες (10-15%) να ξανά έχουν μια εξωμήτριο εγκυμοσύνη στο μέλλον.